Sanat Filmleri

Sanat Filmleri dediğimizde 1960’ların başında Avrupa Sineması’nın geleceği parlak görünüyordu. İzleyişi sayısının azalışına rağmen yeni gerçeklikleri konu alan sinema türleri doğuyordu. Fransız Yeni Dalga akımı, maliyetleri karşılamak için geniş bir izleyici kitlesine gereksinim duymayan küçük bütçeli filmlerin yapılışına öncülük ederken, ortak yapımlar da giderek daha geniş bir uluslararası pazara ulaşıyordu.

Bununla birlikte 1980’lere gelindiğinde manzara bu parlaklığını yitirmiş, 1960’lar ve 1970’ler başının yeni sinemaları tükenmişti. Sinea izleyicisi daha da azaldı. Başlıca film pazarları üzerindeki egemenliğini arttıran Hollywood giderek azalan gişe gelirlerinin daha büyük bir kısmını ele geçirmeye başladı. Birçok Avrupa ülkesinde, özellikle küçüklerinde, yerli popüler filmlerin – komedi, polisiye ve diğer ticari filmler- yapımı e düşük düzeye geriledi. Yapımlar seyrekleşti ve sübvansiyonla, tek tük uluslararası başarılarla sürdürülür oldu. Hem ekonomik hem de kültürel anlamda ulusal sinemalar batıda ya da komünizmin çöküşünden itibaren doğuda sadece bir avuç Avrupa ülkesinde vardı.

Sonuç olarak Avrupa sineması, giderek (düşük ve orta bütçeli düzeylerde) “sanat sineması” ve (yüksek bütçelerde) “uluslararası film” diye nitelenir oldu. bu kategoriler 1980’lerden itibaren ortaya çıkan durumu oldukça doğru bir biçimde yansıtır. Ama özellikle sanat sineması ya da sanat filmleri ifadesi geriye dönük olarak önceki dönemlerin Avrupa filmlerine uygulandığında oldukça yanıltıcı olabilir.

Britanya ve Amerika’da “sanat filmleri” etiketi altında pazarlanan ve “ticari” filmlerden bir bakıma farklı oldukları düşünülen filmlerin çoğu, kendi ülkelerinde daha sınırlı sayıdaki “sanat evleri” için dışarıya satılmadan önce içeride popüler bir başarı elde eden ana akım ürünleriydi.

Yeni Sanat Filmleri

Sıradan ticari yapımlardan farklı bir ekonomik ve kültürel konumda yer alan “sanat filmi” düşüncesi, neredeyse sinema tarihi kadar eskidir. Üstün (ya da farklılaşmış) sanatsal niteliklere sahip filmler yapmak yapımcılar ve girişimciler için endüstriyel bir strateji, yönetmenler için estetik bir amaçtı.

1945’ten sonra birçok ülkede hükümet politikaları, ulusal kültürel ifadenin aracı olarak iş görecek filmler yapılmasını desteklemeye başlamıştı. Bu politikalar hem niyet hem de sonuç bakımından muğlak oldukları halde ana akım dışı sinemanın güvenilir bir kazanç kaynağı olmasa bile mali açıdan yaşayabileceği mekanları açtılar.

1960’lar boyunca ana akım, ister büyük Hollywood stüdyolarının ister Fransız kalite geleneğini sürdürenlerin yapımlarında olsun, sürekli olarak sinemadan uzaklaşılan ılımlı bir izleyici topluluğu için hazırlanan usta işi bir sanatsal ürün sunmaktaydı. Sözde sanat sineması ise yontulmamış kaba anlatılar sunuyordu.

Uluslararası Film

1972’de  Paris’te Son Tango’nun popüler başarısı, 1950’lerden beri sinemaya giderek daha çok uluslararası bir nitelik kazandığına dikkat çekti. Ne var ki Avrupalı sinemacıların uygulamaları, ortak yapım çalışmalarda iki ya da daha fazla ülkeyi kapsayacak kadar genişlemiş bir pazardı. Esas olarak iç pazar için film yapıp ardından başka yerlerde daha geniş sunum alanı bulmaya çalışmaktı.

Bu büyük pazara ulaşmanın anahtarının Amerikan katılımı olduğu görüldü. Önemli bir Amerikalı dağıtımcının işin içine girmesi, sadece Amerikan pazarını açmakla kalmıyor, Avrupa’da da daha iyi dağıtım sağlayabiliyordu.

Günümüzde sanat filmleri daha önce hiç olmadığı kadar ana akım içinde ve dışında, sinemaya benzeyebilen şeylerle ilgili farklı düşünceleri kucaklayan bir dolap terim haline gelmiştir. Yansıttığı şey, her şeyden önce yeniden pekiştirilen bir tekel iktidarı dünyasında bile farklılığa hala yer olduğu gerçeğidir.

Bu yazımızdan keyif aldıysan SinePlus Akademi yeni dönem Film Analizi Kurslarına katılabilir, filmleri izlemenin ötesine geçip onları okuyabilirsin.

Bilgi ve Kayıt için: Tıkla…